Πρωτοβουλία ΣΕΒ: Νέες δεξιότητες και επαγγέλματα με μέλλον

Το 36% των επιχειρήσεων, αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πλήρωση κενών θέσεων εργασίας διαπιστώνει μεγάλη έρευνα που παρουσίασε σήμερα ο ΣΕΒ σχετικά με τα θέματα ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού.

Το αντίστοιχο ποσοστό αυξάνεται σε 46% για τις περισσότερο εξωστρεφείς (δηλαδή αυτές που εξάγουν πάνω από 50% της παραγωγής τους) αλλά και για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις σε ποσοστό 45% του δείγματος.

Οι κλάδοι με το εντονότερο πρόβλημα στο θέμα των δεξιοτήτων είναι αυτοί της ενέργειας (49%) και των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (42%). Λιγότερο έντονη δυσκολία πλήρωσης κενών θέσεων έχουν οι επιχειρήσεις της αγροδιατροφής (37%) και των δομικών υλικών (35%) και ακόμα μικρότερη στις επιχειρήσεις logistics (30%) και υγείας – φαρμάκου (29%).

Η έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων αναφέρεται ως ο σημαντικότερος λόγος δυσκολίας πλήρωσης των κενών θέσεων εργασίας (27,7%). Ακολουθούν η έλλειψη της απαιτούμενης εργασιακής εμπειρίας (21,3%), η απομακρυσμένη γεωγραφικά θέση της επιχείρησης (12,4%) και η έλλειψη των απαιτούμενων τυπικών προσόντων (11,5%).

Αξίζει να αναφερθεί η διαφοροποίηση που παρουσιάζουν οι περισσότερο εξωστρεφείς επιχειρήσεις του δείγματος ως προς τους λόγους δυσκολίας.

Συγκεκριμένα, η έλλειψη απαιτούμενης εργασιακής εμπειρίας αλλά και η δυσκολία πρόσβασης στη γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται η επιχείρηση, αναφέρονται με μεγαλύτερη συχνότητα και αναδεικνύουν τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις της μεταποίησης, κυρίως, σε περιφερειακό επίπεδο, να στελεχωθούν με το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό.

Είναι ενδιαφέρον ότι ως λόγος, ο χαμηλός μισθός, αναφέρεται σε μικρό ποσοστό απαντήσεων, γεγονός που υπονοεί την πρόθεση των επιχειρήσεων να προσφέρουν υψηλότερες αμοιβές για την προσέλκυση του ανθρώπινου δυναμικού που επιθυμούν.

Για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του δείγματος (≥150 εργαζόμενοι), σημαντικότερες δυσκολίες για την πλήρωση θέσεων εργασίας είναι η έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων και ο ανταγωνισμός από άλλες επιχειρήσεις στην προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού με κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες από μια περιορισμένη «δεξαμενή» υποψηφίων.

Η έλλειψη δεξιοτήτων είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από την έλλειψη τυπικών προσόντων

Πάνω από 1 στις 4 επιχειρήσεις (27.7%) αξιολογεί την έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων ως τη σημαντικότερη δυσκολία στην πλήρωσης κενών θέσεων εργασίας. Αντίθετα, η έλλειψη τυπικών προσόντων αξιολογήθηκε ως σημαντικός λόγος από το 11.5% των επιχειρήσεων (11,5%). Είναι δε ακόμα μικρότερο πρόβλημα για τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις (8,3%) και τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (7,2%).

Ελλείψεις δεξιοτήτων και στους ήδη απασχολούμενους

Σημαντικές ελλείψεις καταγράφονται ως προς τις τεχνικές / επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες. Περίπου το 46% των επιχειρήσεων εντοπίζει ελλείψεις σε τρεις σημαντικές κατηγορίες επαγγελμάτων: Στους «Τεχνικούς», τους «Ειδικευμένους Τεχνίτες» και τους «Χειριστές Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων».

Είναι αξιοσημείωτο ότι για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις οι ελλείψεις σε επαγγελματικές δεξιότητες εντοπίζονται σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό από το μέσο όρο του συνόλου των επιχειρήσεων. Ειδικότερα, εντοπίζονται ελλείψεις σε επαγγέλματα κρίσιμα για εξωστρεφείς δραστηριότητες και συμμετοχή σε διεθνείς αλυσίδες αξίας. Τα επαγγέλματα αυτά, εκτός από εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες, απαιτούν και πιο οριζόντιες δεξιότητες όπως η διαχείριση καινοτομίας εξωστρέφειας, ανάπτυξης στρατηγικών πωλήσεων, κλπ.

Και οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του δείγματος δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις ελλείψεις γνώσεων και δεξιοτήτων οριζόντιου χαρακτήρα, όπως η «οργάνωση και διοίκηση έργου», η «διαχείριση καινοτομίας και τεχνολογίας» κλπ. Οι ελλείψεις αυτές εντοπίζονται κυρίως σε επαγγέλματα υψηλών προσόντων όπως τα «Ανώτερα Διευθυντικά Στελέχη» και το «Επιστημονικό Δυναμικό».

Οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν νέες ανάγκες σε γνώσεις και δεξιότητες

Τεχνολογίες όπως οι αυτοματισμοί και τα νέα λογισμικά, δημιουργούν νέες ανάγκες ενώ η, η έλλειψη δεξιοτήτων προκαλεί και αύξηση του φόρτου εργασίας για το υφιστάμενο προσωπικό. Παράλληλα, αυξάνει τα λειτουργικά κόστη και καθυστερεί την ανάπτυξη νέων προϊόντων ή υπηρεσιών.

Η ένταση του διεθνούς ανταγωνισμού αυξάνει την ανάγκη ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών και διευρύνει το χάσμα δεξιοτήτων

Ο παραγωγικός μετασχηματισμός με σκοπό την οικοδόμηση ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού παραγωγικού προτύπου απαιτεί και την προώθηση ριζικών μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση και κατάρτιση.

«Στο παρόν και μέλλον της εργασίας, κεντρικό ρόλο έχει η διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των εργαζομένων, ενόψει των νέων προκλήσεων, σε έναν κόσμο που εξελίσσεται και αλλάζει ταχύτατα». Αυτή τη σύγχρονη ατζέντα, που αποτελεί και τη νέα μεγάλη μεταρρυθμιστική πρόκληση για όλους, θέτει σε προτεραιότητα ο ΣΕΒ, όπως  τόνισε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου, κ. Θεόδωρος Φέσσας, μιλώντας στη σημερινή συνέντευξη Τύπου στην οποία παρουσιάστηκε η έρευνα. Ο κ. Φέσσας αναφέρθηκε ειδικότερα στην πρωτοβουλία του ΣΕΒ για τις Νέες δεξιότητες και τα Επαγγέλματα με Μέλλον, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «η σύγχρονη παιδεία είναι καταλύτης ανάπτυξης».

Όπως σημείωσε ο κ. Φέσσας, ο ΣΕΒ αναλαμβάνει τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία σχετικά με την  αναβάθμιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και την κάλυψη του χάσματος γνώσης και δεξιοτήτων εκτιμώντας ότι αποτελούν τον πλέον κρίσιμο συντελεστή ανάπτυξης και ευημερίας στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος του ΣΕΒ, το  διαρθρωτικό πρόβλημα των αστοχιών της τεχνικής, τεχνολογικής και επαγγελματικής μας εκπαίδευσης και κατάρτισης, που σηματοδοτεί την αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος να ευθυγραμμιστεί με τις σημερινές παραγωγικές προκλήσεις.

Αποτέλεσμα είναι οι επιχειρήσεις να μην βρίσκουν τις δεξιότητες που αναζητούν και πολλοί άνθρωποι να μην βρίσκουν δουλειά. Είναι ενδεικτικό ότι το 35% των επιχειρήσεων του δείγματος στην έρευνα του ΣΕΒ αδυνατεί να βρει εργαζόμενους και στελέχη με τις κατάλληλες δεξιότητες, τη στιγμή που η ανεργία στη χώρα μας, παραμένει η υψηλότερη στην Ευρώπη.

Κρίσιμες προτάσεις μεταρρύθμισης

Στη Συνέντευξη Τύπου παρουσιάστηκαν και 20 προτάσεις του Συνδέσμου σχετικά με το επαναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης, με έμφαση στην αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και την αποτελεσματική διασύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις και τον κόσμο της εργασίας.

Ανάμεσα σε αυτές κρίσιμα ζητήματα αποτελούν τα παρακάτω:

• Αποτελεσματική διασύνδεση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της σύγχρονης παραγωγικής οικονομίας και των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων
• Προώθηση των γνώσεων και δεξιοτήτων STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics)
• Ενίσχυση της σύγχρονης τεχνολογικής και τεχνικής εκπαίδευσης
• Προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλες τις βαθμίδες
• Ενίσχυση των μεθόδων μάθησης που βασίζονται στην εργασία (μαθητεία, πρακτική άσκηση κλπ.) σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης
• Εφαρμογή εκπαιδευτικών μεθόδων και τεχνικών για την ανάπτυξη των απαραίτητων οριζόντιων (γνωσιακών) δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού

Επαγγέλματα με μέλλον -Δεξιότητες και ειδικότητες που θα ζητηθούν

Σύμφωνα με την έρευνα του ΣΕΒ, υπάρχουν επαγγέλματα με μέλλον, ειδικότητες και δεξιότητες που θα χρειασθεί η ελληνική οικονομία για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Στην εκστρατεία ενημέρωσης του ΣΕΒ «Η Ελλάδα παράγει: Επαγγέλματα με μέλλον», παρουσιάζεται η καθημερινότητα σε επαγγέλματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις προκλήσεις των επιχειρήσεων σήμερα. Επίκεντρο είναι οι εργαζόμενοι και οι βιωματικές εμπειρίες τους σε πραγματικές συνθήκες εργασίας.

Έντεκα videos παρουσιάζουν τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες, τις δυσκολίες και τα πλεονεκτήματα, αλλά και την κρισιμότητα κάθε επαγγέλματος για τις επιχειρήσεις και την οικονομία συνολικά.

Στόχοι της εκστρατείας επικοινωνίας του ΣΕΒ είναι:

• Ανάδειξη των προκλήσεων και δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην εύρεση εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις τεχνολογικές προκλήσεις και να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές
• Προβολή επαγγελμάτων και ειδικοτήτων που θα είναι σε ζήτηση στη χώρα την επόμενη δεκαετία
• Ενημέρωση των νέων εργαζομένων, των φοιτητών, των μαθητών και των ανέργων για τις διαδρομές σε επαγγέλματα με προοπτική
• Ανάδειξη της ανάγκης για προσαρμογή της εκπαίδευσης στις προκλήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας προκειμένου να εφοδιάζει το ανθρώπινο δυναμικό με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες
• Ευαισθητοποίηση Πολιτείας και εκπαιδευτικών φορέων, στην ανάγκη προσαρμογής στις προκλήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας
• Βελτίωση της ελκυστικότητας επιλεγμένων τεχνικών επαγγελμάτων με προοπτική.

Σύμφωνα με τον ΣΕΒ τα κριτήρια για την επιλογή των συγκεκριμένων επαγγελμάτων είναι τα εξής:

• Σε αυτά απασχολούνται περισσότεροι από 240.000 εργαζόμενοι. Οι 80.000 περίπου από αυτούς απασχολούνται στη μεταποίηση και σε άλλους δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας
• Το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων απασχολείται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης
• Οι μισθοί και η απασχόληση έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και η βελτίωση αυτή έχει επιτευχθεί με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στο σύνολο της οικονομίας
• Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού
• Οι προβλέψεις για την εξέλιξη της απασχόλησης είναι ευοίωνες για πολλά από αυτά, βρίσκονται στο προπύργιο της τεχνολογικής εξέλιξης

Τα 11 επαγγέλματα με μέλλον είναι τα εξής: