Άδεια ειδικού σκοπού: Ποιοι δικαιούνται και πως πληρώνεται

Η άδεια ειδικού σκοπού είναι με πλήρεις αποδοχές που δικαιούται υπάλληλος, εφόσον είναι γονέας  με παιδί στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση (μέχρι και την Γ΄ Γυμνασίου) για την φύλαξη του, λόγω κλεισίματος των σχολείων.

Η άδεια παρέχεται ως εναλλακτική της δυνατότητας νόμιμης μείωσης του ωραρίου εκάστου εκ των δύο γονέων κατά 25%, διατηρώντας τις αποδοχές τους, προκειμένου εργαζόμενοι με κυλιόμενα ωράρια να καλύψουν την υποχρέωση φροντίδας των παιδιών τους.

Αφορά σε εργαζόμενους γονείς:

α) παιδιών που είναι εγγεγραμμένα σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

β) παιδιών που φοιτούν σε σχολικές μονάδες υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο),

γ) παιδιών που φοιτούν σε ειδικά σχολεία η σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής (ανεξαρτήτως ηλικίας των παιδιών),

δ) ατόμων με αναπηρία, τα οποία ανεξαρτήτως ηλικίας είναι ωφελούμενα σε δομές παροχής υπηρεσιών ανοιχτής φροντίδας για άτομα με αναπηρία.

Οι εργαζόμενοι γονείς των παραπάνω κατηγοριών δικαιούνται να λάβουν την άδεια ειδικού σκοπού σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας, καθώς και αναστολής της δια ζώσης εκπαιδευτικής λειτουργίας μονάδων/δομών παροχής φροντίδας ή εκπαίδευσης, ή/και τμημάτων αυτών στο πλαίσιο αντιμετώπισης και περιορισμού της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19.

Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις, για όλο το διάστημα που διαρκεί η προσωρινή αναστολή λειτουργίας των μονάδων-δομών παροχής φροντίδας ή εκπαίδευσης, όπου είναι εγγεγραμμένα ή φοιτούν τα παιδιά των εργαζόμενων γονέων των παραπάνω περιπτώσεων, χωρίς να προβλέπεται άλλος χρονικός περιορισμός ή να χρειάζεται να εκδοθεί νέα προς τούτο ρύθμιση.

Όροι και προϋποθέσεις λήψης της άδειας ειδικού σκοπού

α) Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται εναλλακτικά, εφόσον δεν είναι δυνατή η παροχή εξ’ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία). Επισημαίνουμε, ωστόσο, ότι σύμφωνα και με το πνεύμα της ίδιας της υπ’ αριθμ. οικ.12339/404/12.3.2020 Εγκυκλίου του Υπουργείου Εργασίας,το μέτρο της εξ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασίας) και η άδεια ειδικού σκοπού μπορούν και θα πρέπει να λειτουργούν συνδυαστικά με τρόπο, ώστε να διευκολύνεται η ανταπόκριση και των εργαζόμενων γονέων στις ανάγκες αποτροπής και αντιμετώπισης της διασποράς της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.

β) Η άδεια ειδικού σκοπού αποτελεί ένα ειδικό σχήμα άδειας τριών ημερών που ακολουθείται από τη χορήγηση μίας ημέρας ετήσιας κανονικής άδειας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνεται κυκλικά ανά τέσσερις ημέρες.

Αναλυτικότερα, οι δύο πρώτες ημέρες χορηγούνται με αποδοχές από τον εργοδότη, η τρίτη ημέρα επιδοτείται από τον τακτικό προϋπολογισμό και η τέταρτη ημέρα αφαιρείται από την ετήσια κανονική άδεια του εργαζόμενου.

Τα σχήμα αυτό επαναλαμβάνεται κυκλικά, σύμφωνα με την αίτηση του εργαζόμενου, κατά το διάστημα της προσωρινής αναστολής λειτουργίας της εν λόγω σχολικής ή μονάδας φροντίδας του παιδιού (ΚΥΑ οικ. 12339/404/12-3-2020).

Επισημαίνεται, ότι η άδεια μπορεί να χορηγηθεί και τμηματικά, εφόσον εξυπηρετούνται οι ανάγκες του εργαζόμενου, σύμφωνα πάντα με το σχήμα που ορίζεται παραπάνω.

γ) Για να μπορέσει ο/η εργαζόμενος/η να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού πρέπει να πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον έξι (6) ημερών στην εξαήμερη εργασία και πέντε (5) ημερών στην πενθήμερη εργασία.

Σε περίπτωση που δεν πληρούται η ως άνω προϋπόθεση, τότε δικαιούται την άδεια ειδικού σκοπού κατ’ αναλογία των ημερών κανονικής αδείας που δικαιούται.

Εφόσον οι δικαιούχοι εργαζόμενοι/ες έχουν ήδη εξαντλήσει το δικαίωμα της ετήσιας κανονικής άδειας για το έτος 2020, γίνεται αποδεκτό ότι, κατά την τέταρτη μέρα του ανωτέρω σχήματος, μπορεί να δηλωθεί οποιαδήποτε άλλη νόμιμη άδεια δικαιούται ο εργαζόμενος, είτε αυτή χορηγείται με αποδοχές, είτε χωρίς αποδοχές, όπως π.χ. άδεια για την παρακολούθηση της σχολικής επίδοσης των παιδιών, άδεια λόγω ασθένειας τέκνου, άδεια άνευ αποδοχών.

δ) Η άδεια ειδικού χορηγείται, εφόσον ένας τουλάχιστον γονέας εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα ως μισθωτός.

Διακρίνουμε τις ακόλουθες περιπτώσεις:

Σε περίπτωση κατά την οποία και οι δύο γονείς είναι μισθωτοί, στον ίδιο ή σε διαφορετικούς εργοδότες, με κοινή τους υπεύθυνη δήλωση προς τον εργοδότη ή τους εργοδότες τους, γνωστοποιούν ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση της ανωτέρω άδειας ή, σε περίπτωση που μοιραστούν την άδεια, τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα χρήσης της από καθέναν από αυτούς. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να γίνει ταυτόχρονη χρήση της άδειας ειδικού σκοπού και από τους δύο γονείς (δηλαδή στα ίδια χρονικά διαστήματα).

Σε περίπτωση που ο ένας γονέας είναι εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα ενώ ο άλλος στο Δημόσιο (κατά την έννοια του άρθρου 5 της από 11/3/2020 ΠΝΠ), απαιτείται η προσκόμιση στον εργοδότη της υπεύθυνης δήλωσης του εργαζόμενου γονέα στο Δημόσιο ότι δεν έχει κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, προκειμένου ο μισθωτός του ιδιωτικού τομέα να μπορεί να κάνει χρήση της άδειας αυτής στο σύνολό της. Η άδεια ειδικού σκοπού μπορεί να κατανεμηθεί σε διαφορετικά διαστήματα μεταξύ των γονέων και αυτής της περίπτωσης, τα οποία κοινοποιούν στους εργοδότες τους με υπεύθυνες δηλώσεις που του υποβάλλουν.

Σε περίπτωση που εργάζεται μόνο ένας εκ των δύο γονέων, τότε αυτός δεν μπορεί να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, εκτός και αν ο γονέας που δεν εργάζεται νοσηλεύεται για οποιονδήποτε λόγο ή νοσεί από τον κορωνοϊό COVID-19 ή είναι άτομο με αναπηρία (ΑμεΑ) με ποσοστό 67% και άνω, σύμφωνα με απόφαση αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής σε ισχύ ή λαμβάνει αναπηρικό επίδομα από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) ή σύνταξη αναπηρίας (η περίπτωση αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 8 της από 13/4/2020 Π.Ν.Π.).

Εάν ο ένας γονέας εργάζεται με μισθωτή εργασία και ο άλλος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, τότε την άδεια ειδικού σκοπού τη δικαιούται κανονικά (ολόκληρη) ο μισθωτός γονέας.

Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης γονέων, την άδεια ειδικού σκοπού λαμβάνει ο γονέας, ο οποίος έχει την επιμέλεια του παιδιού ή τη γονική μέριμνα, εκτός και αν μεταξύ τους συμφωνήσουν διαφορετικά, σύμφωνα με την κοινή τους υπεύθυνη δήλωση ως ανωτέρω (είτε ο ένας αποκλειστικά, είτε να μοιρασθούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις που του υποβάλλουν).

Στην περίπτωση γέννησης παιδιού εκτός γάμου ή εκτός συμφώνου συμβίωσης (το οποίο εξομοιώνεται πλήρως με τον γάμο), ή σε περίπτωση θανάτου του άλλου γονέα, τότε η ειδική άδεια χορηγείται άνευ άλλης προϋπόθεσης στον μονογονέα.

Στην περίπτωση κατά την οποία και οι δύο γονείς εργάζονται, αλλά ο ένας εξ αυτών βρίσκεται σε άλλη νόμιμη άδεια (π.χ. κανονική άδεια, ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια), τότε ο πρώτος δεν δικαιούται να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού για όσο διάστημα διαρκεί η άδεια του δεύτερου.

ε) Δεν προβλέπεται δικαίωμα χορήγησης άδειας ειδικού σκοπού, σε περίπτωση αναστολής της δραστηριότητας της επιχείρησης του εργοδότη, λόγω της λήψης των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση και την πρόληψη μετάδοσης του κορωνοϊού.

Για παράδειγμα, εάν εργάζονται και οι δύο γονείς και ο ένας από αυτούς εργάζεται σε επιχείρηση που έχει αναστείλει τη δραστηριότητα της κατόπιν εντολής δημόσιας αρχής, τότε ο δεύτερος εργαζόμενος γονέας δεν μπορεί να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, διότι πρέπει να εργάζονται και οι δύο, εκτός βέβαια των εξαιρέσεων που προαναφέρθηκαν λόγω νοσηλείας για οποιονδήποτε λόγο κ.λπ.

στ) Ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» τα στοιχεία λήψης άδειας ειδικού σκοπού και συσχετιζόμενης κανονικής άδειας, για όσους εργαζόμενους έκαναν χρήση της άδειας αυτής. Η γνωστοποίηση αυτή και για όσο χρόνο παρατείνεται ο χρόνος εφαρμογής της χρήσης της άδειας ειδικού σκοπού, γίνεται μέσω του Εντύπου Ειδικού Σκοπού του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ «Έντυπο 11.1 – Απολογιστικό Έντυπο Γνωστοποίησης Στοιχείων Λήψης Άδειας Ειδικού Σκοπού και Συσχετιζόμενης Κανονικής Άδειας του άρθρου 4 παρ. 3στ της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 55/ 11.03.2020)», κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του επόμενου μήνα της χρήσης της άδειας ειδικού σκοπού.

Αμοιβή της άδειας ειδικού σκοπού:

Η περίοδος της άδειας ειδικού σκοπού είναι χρόνος εργασίας, αμείβεται και ασφαλίζεται, ως χρόνος εργασίας και λαμβάνεται υπόψη για τη θεμελίωση κάθε δικαιώματος των εργαζομένων που προκύπτει λόγω της σχέσης εργασίας τους.

Από τις ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού τα δύο τρίτα (2/3) καλύπτονται από τον εργοδότη, και το ένα τρίτο (1/3) από τον τακτικό προϋπολογισμό, μετά από διασταύρωση με τα στοιχεία των Υπουργείων Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Εσωτερικών.

Κανονική λειτουργία σχολικών μονάδων ή μονάδων φροντίδας παιδιού: Άδεια ειδικού σκοπού σε περίπτωση αναστολής της σχολικής μονάδας ή τμήματος αυτής λόγω επιβεβαιωμένου κρούσματος ή σε περίπτωση που νοσήσει το τέκνο των εργαζομένων γονέων

Με το άρθρο 16 του Ν. 4722/2020 προβλέφθηκε ειδική άδεια για τους γονείς εργαζόμενους λόγω νόσησης των τέκνων από τον κορωνοϊό COVID -19.

Η εν λόγω άδεια προβλέπεται ως ειδική άδεια για την ασθένεια των τέκνων για δεκατέσσερις (14) ημέρες ή και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε περίπτωση που αυτό κρίνεται απαραίτητο με ιατρική γνωμάτευση ή σε περίπτωση νοσηλείας τέκνου.

Η άδεια αυτή χορηγείται επιπρόσθετα προς άλλες άδειες που αφορούν στην ασθένεια ή στη νοσηλεία τέκνων και ανεξάρτητα από άλλα μέτρα για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19 στην αγορά εργασίας.

Για τη χορήγησή της δεν απαιτείται προϋπηρεσία.

Οι γονείς εργαζόμενοι, κατά τη διάρκεια της εν λόγω άδειας, λαμβάνουν αποδοχές: κατά τα δύο τρίτα (2/3) από τον εργοδότη και κατά το ένα τρίτο (1/3) από τον τακτικό προϋπολογισμό.

Με τις υπ’ αριθμ. οικ. 39683/1259/1.10.2020 και46621/1415/12-11-2020 Εγκυκλίους του Υπουργείου Εργασίας διευκρινίζονται τα εξής:

σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας σχολικών μονάδων ή μονάδων φροντίδας παιδιού, καθώς και τμημάτων αυτών λόγω εμφάνισης επιβεβαιωμένου ή ύποπτου κρούσματος κορωνοϊού COVID-19, ο εργαζόμενος γονέας ενημερώνει τον εργοδότη προσκομίζοντας με κάθε πρόσφορο μέσο σχετική βεβαίωση από την οικεία σχολική μονάδα ή μονάδα φροντίδας του παιδιού ότι έχει ανασταλεί η λειτουργία συνολικά της δομής ή τμήματος αυτής, λόγω εμφάνισης επιβεβαιωμένου ή ύποπτου κρούσματος COVID-19, στην οποία αναφέρεται το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αναστολής λειτουργίας της εξαιτίας του οποίου έχει συσταθεί αρμοδίως στα παιδιά ή και στους γονείς αυτών κατ’ οίκον παραμονή.

σε περίπτωση που το παιδί το οποίο φοιτά στο δημοτικό σχολείο τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό, έπειτα από επαφή του με επιβεβαιωμένο κρούσμα εντός της σχολικής μονάδας, όπως τμήμα του ολοήμερου σχολείου ή μαθήματα ειδικότητας (π.χ. γαλλικών ή γερμανικών), τα οποία τα παιδιά παρακολουθούν διατμηματικά, εξαιτίας του οποίου αναστέλλεται η λειτουργία του τμήματος, το οποίο παρακολούθησε το παιδί που νόσησε, αλλά και το παιδί που τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό, χωρίς ωστόσο να ανασταλεί η λειτουργία του βασικού τμήματος στο οποίο φοιτά το τελευταίο, ο εργαζόμενος γονέας δύναται να παρέχει εξ αποστάσεως εργασία με χρήση ηλεκτρονικών μέσων για το διάστημα αυτό.

Εφόσον δεν είναι εφικτή η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας τότε, δικαιούται να λάβει άδεια ειδικού σκοπού. Στην περίπτωση αυτή τα σχολεία θα πρέπει να χορηγούν στους γονείς σχετικές βεβαιώσεις.

σε περίπτωση που εκτός από το παιδί και ο ίδιος ο εργαζόμενος γονέας απαιτείται να τεθεί σε περιορισμό, κατόπιν οδηγιών του Ε.Ο.Δ.Υ. τότε ο εργαζόμενος απουσιάζει δικαιολογημένα από την εργασία του σύμφωνα με το άρθρο 15 του ν. 4722/2020 και με απόφαση του εργοδότη δύναται να παρέχει εξ αποστάσεως εργασία με χρήση ηλεκτρονικών μέσων για το διάστημα αυτό.

Εφόσον δεν είναι εφικτή η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας τότε, μετά τη λήξη του κατ’ οίκον περιορισμού του ο εργαζόμενος αναπληρώνει το ήμισυ των ωρών που αντιστοιχούν στις εργάσιμες ημέρες παραμονής του κατ’ οίκον, κατά μία (1) ώρα ημερησίως, σε άλλες εργάσιμες ημέρες, όπως αναλυτικά ορίζεται από τη σχετική διάταξη.