Νομοσχέδιο για τα Εργασιακά: Όλες οι αλλαγές αναλυτικά

Με τις πασχαλινές διακοπές να αποτελούν (σιγά-σιγά) παρελθόν, το υπουργείο Εργασίας μπαίνει στην «τελική ευθεία» για να παρουσιάσει το νομοσχέδιο με όλες τις παρεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν στα εργασιακά.

Αύριο Πέμπτη 6 Μαϊου, συνδικάτα αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, έχουν αποφασίσει να αντιδράσουν δυναμικά, διαφωνώντας κάθετα με αυτές τις αλλαγές που θα αλλάζουν ριζικά το χάρτη στην αγορά εργασίας της χώρας.

Οι παρεμβάσεις που προωθούν αφορούν τόσο το ωράριο, όσο και τις υπερωρίες, αλλά ακόμα και το νέο μοντέλο απασχόλησης (τηλεργασία). Επίσης, περιλαμβάνουν μια σειρά από αλλαγές στη λειτουργία των συνδικάτων, που καθιστούν εντελώς καινούργιο το τοπίο που διαμορφώνεται.

Το τελικό κείμενο του σχεδίου νόμου είναι ακόμα υπό διαμόρφωση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή εντός Μαΐου. Ήδη όμως οι βασικές παραμέτρους έχουν γίνει γνωστές. Ας δούμε τις κυριότερες αλλαγές που θα προκύψουν: 

1) Νόμιμες υπερωρίες

Στην υπό διαμόρφωση διάταξη, υπάρχει το σενάριο να αυξηθεί το ανώτατο ύψος νόμιμων υπερωριών στις 150 ώρες ανά έτος. Σήμερα η διάταξη που υπάρχει θέλει το όριο να βρίσκεται στις 120 ώρες ανά έτος για όσους εργάζονται στην παροχή υπηρεσιών και το εμπόριο και στις 48 ώρες το εξάμηνο (96 το έτος) για όσους εργάζονται σε βιομηχανίες, σε βιοτεχνικές υπηρεσίες, εκμεταλλεύσεις και εργασίες.

Εκτιμάται ότι εάν περάσει η συγκεκριμένη διάταξη, τότε είναι πιθανό να λειτουργήσει αποτρεπτικά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ουσιαστικά, αντί να καλυφθούν οι όποιες ανάγκες με νέες προσλήψεις, θα ρυθμιστούν με αύξηση στις υπερωρίες.

2) Χρόνος εργασίας

Πρόκειται για το μέτρο της Ατομικής Σύμβασης, που εισάγεται στο εξής και βάσει του οποίου θα μπορούν εργοδότες και εργαζόμενοι να συμφωνούν απευθείας για βασικά σημεία απασχόλησης, όπως είναι το ωράριο. Προωθείται διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αντικαθίσταται το οκτάωρο από το δεκάωρο και η πενθήμερη απασχόληση, από τετραήμερη. Έτσι, οι ώρες εργασίας εβδομαδιαίως θα παραμένουν αναλλοίωτες.

Όμως ήδη υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις, καθώς μια σειρά από παράγοντες της αγοράς, αλλά και συνδικαλιστικοί φορείς όπως η ΔΑΚΕ που πρόσκειται στη ΝΔ, θεωρούν ότι με τον τρόπο αυτό «στρώνεται το χαλί» στην επικράτηση καταχρηστικών εργοδοτικών πρακτικών που θα λειτουργούν εκβιαστικά και υπό την απειλή της απόλυσης.

Η προσθήκη στην ίδια διάταξη της αμοιβής της όποιας υπερωριακής απασχόλησης με ρεπό ή με άδεια εκτιμάται ότι θα καταργήσει μια βασική πηγή εισοδήματος για πολλούς εργαζόμενους.

3) Τηλεργασία

Πρόκειται για το νέο «μοντέλο» εργασίας που ήρθε για να μείνει, καθώς λειτούργησε σε πολύ μεγάλο βαθμό, τους τελευταίους 15 μήνες της πανδημίας. Στην υπό διαμόρφωση διάταξη, θα αναγράφεται ο εθελοντικός χαρακτήρας της επιλογής και θα τονίζεται η εξαρτημένη σχέση εργασίας. Στόχος είναι να γίνεται απόλυτα ξεκάθαρο ότι δεν θα καταστρατηγούνται οι συνθήκες πλήρους και σταθερής απασχόλησης, ούτε ότι θα υπάρχουν μισθολογικές διακρίσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους με τηλεργασία και σε εκείνους που θα δουλεύουν στο χώρο της επιχείρησης. Το ίδιο θα ισχύει και για τυχόν επαγγελματική εξέλιξη και κατάρτιση.

4) Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας

Πρόκειται για μέτρο που στοχεύει στη μείωση της αδήλωτης και της υποδηλωμένης απασχόλησης. Η σωστή χρήση της θα συμβάλλει ώστε να περιοριστεί η παραβατικότητα στην αγορά εργασίας και να αυξηθούν τα έσοδα στα Ασφαλιστικά Ταμεία. Απώτερος στόχος είναι και ο έλεγχος του νέου μοντέλου απασχόλησης, δηλαδή της τηλεργασίας. Η διαδικασία θα περιλαμβάνει τη δήλωση του ωραρίου σε πραγματικό χρόνο (είσοδος και έξοδος από το χώρο εργασίας). Έτσι, θα περιοριστούν οι περιπτώσεις εργοδοτών, που δεν δηλώνουν τις υπερωρίες και αξιοποιούν τους εργαζόμενους πέραν του ωραρίου.

Η ψηφιακή κάρτα εργασίας, αναμένεται να επεκταθεί από τις πολύ μεγάλες, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου διαπιστώνονται και τα μεγαλύτερα ποσοστά παραβατικότητας.

5) Ισορροπία επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής

Πρόκειται για ενσωμάτωση της οδηγίας 2019/1158/ΕΕ. Σε αυτή, μεταξύ άλλων υπάρχει η διάταξη για την άδεια πατρότητας (14 ημέρες στην πλήρη και 10 ημέρες στη μερική απασχόληση) και τις γονικές άδειες και στους δύο γονείς (τέσσερις μήνες συνεχόμενα ή τμηματικά, οι δύο με τον ελάχιστο νομοθετημένο μισθό). Επίσης, υπάρχει ξεχωριστή διάταξη για τη δίμηνη προστασία απόλυσης για τον άνδρα από τον τοκετό και προστασία από την απόλυση όταν γίνεται χρήση της άδειας πατρότητας. Με την χρήση αυτής της κοινοτικής οδηγίας, περιορίζονται εμμέσως πλην σαφώς και κάποια από τα αντικίνητρα για την πρόσληψη των γυναικών.

6) Εξίσωση Εργατοτεχνίτη με Υπάλληλο

Πρόκειται για μια διάκριση που υπήρχε εδώ και 100 χρόνια και τώρα καταργείται. Εφεξής, δεν θα υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον εργατοτεχνίτη και στον υπάλληλο. Το γεγονός αυτό, θα επιφέρει εξίσωση στο σύνολο του πλαισίου απόλυσης, που μέχρι τώρα ήταν σε βάρος του εργατοτεχνίτη (χρόνος προειδοποίησης, ύψος αποζημίωσης απόλυσης). Επίσης, θα επέλθει αντίστοιχη ισορροπία και στην όποια διαχείριση της επαγγελματικής σταδιοδρομίας (επαγγελματική εξέλιξη, κατάρτιση). Πλέον οι εργατοτεχνίτες θα διέπονται από τους όρους αμοιβής και εργασίας που ισχύουν για τους υπαλλήλους (κατώτατες, πρόσθετες αμοιβές).

7) Ηλεκτρονικό μητρώο εργοδοτικών οργανώσεων

Στόχος της παρέμβασης είναι να καταγράφονται οι επιχειρήσεις-μέλη του κάθε Εργοδοτικού Συνδέσμου έτσι ώστε να μπορούν να καταμετρηθούν οι εργαζόμενοι σε αυτούς. Έτσι εκτιμάται ότι θα μπορεί να βρεθεί εάν καλύπτεται η προϋπόθεση του 50% + 1 εργαζομένου, ώστε μια Ομοιοεπαγγελματική ή Κλαδική Σύμβαση να κηρυχθεί ως υποχρεωτική για όλα τα μέλη-επιχειρήσεις, άρα και τους εργαζόμενους, ενός κλάδου.

8) Ηλεκτρονικό μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων

Στόχος είναι να διασφαλιστεί η διαφάνεια στο συνδικαλιστικό κίνημα και να εξαλειφθούν τα σωματεία «σφραγίδα» και οι διπλοψηφίες που τόσο έχουν ταλαιπωρήσει το χώρο κατά το παρελθόν και έχουν γίνει πεδίο αντεγκλήσεων. Ζητούμενο αποτελεί το μέτρο αυτό να μην λειτουργήσει αποτρεπτικά για νέες εγγραφές μελών υπό το φόβο διώξεων από τους εργοδότες.

9) Καταχρηστική απόλυση

Το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται σενάριο, βάσει του οποίου θα δίνεται το δικαίωμα στον εργοδότη, σε περίπτωση που κριθεί καταχρηστική μια απόλυση, αντί για την επαναπρόσληψη του εργαζόμενου να του χορηγεί πρόσθετη αποζημίωση. Ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης αυτή θα μπορεί να κυμαίνεται από τρεις έως 24 μισθούς. Αντί αυτή η επιλογή να αποτελεί δικαίωμα του εργαζόμενου, που καταχρηστικά απολύθηκε, είναι πιθανό να αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως, τίθεται σοβαρό θέμα συνταγματικότητας, αφού στην πράξη θα ακυρώνεται μια απόφαση της Δικαιοσύνης. Επίσης θα λειτουργήσει ως μέτρο αποτροπής των εργαζομένων να διεκδικήσουν δικαστικά την όποια δικαίωση, αφού το διακύβευμα ενδέχεται να είναι πολύ μικρό…

10) Διαδικτυακές πλατφόρμες

Θα επιχειρηθεί για πρώτη φορά μια πρώτη χαρτογράφηση και ενοιολόγηση του χώρου, κάτι που λείπει τόσο σε εγχώριο όσο και σε επίπεδο ΕΕ. Θα τονίζεται η εξαρτημένη σχέση εργασίας με καταβολή εισφορών στα Ασφαλιστικά Ταμεία, θα γίνεται λόγος στο σεβασμό του ατομικού και συλλογικού εργατικού δικαίου και στην ανεμπόδιστη διενέργεια ελέγχων από το Σώμα Επιθεώρησης της Εργασίας. Επίσης, θα αποσαφηνίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων (ωράριο, υπερωρίες, άδειες, θεσμικοί όροι), ενώ θα παρέχεται το δικαίωμα της συλλογικής εκπροσώπησης.

11) Σώμα Επιθεώρησης της Εργασίας

Στο νομοσχέδιο αναμένεται να υπάρχει διάταξη που εκχωρεί αρμοδιότητες από το ΣΕΠΕ στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Ζητούμενο όμως αποτελεί να δημιουργηθούν οι απαραίτητες δομές στον ΟΜΕΔ ώστε να μπορεί να υποστηρίξει μια τέτοια διαδικασία. Έτσι όπως είναι διαμορφωμένος σήμερα, υπάρχει ο κίνδυνος να ενταθούν, αντί να αμβλυνθούν οι ανεπάρκειες του συστήματος ελέγχου στην αγορά εργασίας.

12) Απεργία

Στις υπό επεξεργασία διατάξεις, υπάρχει η σκέψη να παρέχεται η δυνατότητα για περιπτώσεις προκήρυξης απεργίας, να έχουν δικαίωμα ψήφου και εργαζόμενοι που δεν είναι μέλη του εκάστοτε Σωματείου. Παράλληλα προωθείται και το μοντέλο της Ηλεκτρονικής Ψηφοφορίας που πρέπει όμως να διασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας, αλλά και τη μυστικότητα της ψήφου. Στις ίδιες διατάξεις θα υπάρχει η πρόβλεψη για επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας ώστε το 33% του προσωπικού να συνεχίζει να εργάζεται υποχρεωτικά και σε περιόδους απεργιακών κινητοποιήσεων. Επίσης, αναμένεται να περικοπούν τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Ένσημα σε συνδικαλιστές.