Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έφερε στην καθημερινότητά μας, εκτός από τη φρίκη του πολέμου «στην αυλή της Ευρώπης», αυξήσεις τιμών σε βασικά προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και νέους όρους, στρατιωτικούς, γεωπολιτικούς και οικονομικούς.

Ένας από αυτούς, ο οποίος μάλιστα «κυκλοφορούσε» αρκετά νωρίτερα της 24^ης Φεβρουαρίου, ημέρας εισβολής των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας, είναι ο «στασιμοπληθωρισμός» ή «πληθωρισμός προσφοράς».

Τι σημαίνει όμως αυτός ο οικονομικός όρος και ποιες είναι οι επιπτώσεις του στην οικονομία και στην κοινωνία;

Ο «στασιμοπληθωρισμός» είναι μία σύνθετη λέξη. Το πρώτο συνθετικό είναι η λέξη «στασιμότητα» και το δεύτερο συνθετικό προέρχεται από τον «γνωστό» σε όλους πληθωρισμό. Ορισμένες φορές συναντάται και ως «πληθωρισμός προσφοράς».

Στην οικονομία ο «στασιμοπληθωρισμός» είναι μία κατάσταση κατά την οποία, ο πληθωρισμός είναι υψηλός, η οικονομική ανάπτυξη χαμηλή και η ανεργία παραμένει σταθερά υψηλή και συνοδεύεται ταυτόχρονα από αύξηση του κόστους ζωής.

Το κυριότερο πρόβλημα στην αντιμετώπιση του «στασιμοπληθωρισμού» είναι πως τα συμβατικά μέτρα μείωσης του «απλού» πληθωρισμού, όπως π.χ. η αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, ενδέχεται να επηρεάσουν περαιτέρω την επιβράδυνση της οικονομικής ανάκαμψης.

Αυτό συμβαίνει διότι οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να αυξήσουν τα επιτόκια για να μειώσουν τον πληθωρισμό, αλλά ο δανεισμός γίνεται πιο ακριβός.

Ο «απλός» πληθωρισμός και ο «άλλος»

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τον νόμο της προσφοράς, στον πληθωρισμό η αύξηση των τιμών στα προϊόντα αυξάνει την προσφορά αγαθών, γιατί προσελκύει το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων.

Ο στασιμοπληθωρισμός διαφέρει από τις συνήθεις περιπτώσεις πληθωρισμού, που είναι πληθωρισμοί ζήτησης, καθώς παραδοσιακά σε αυτούς τα ποσοστά της ανεργίας κινούνται αντίστροφα με τις πληθωριστικές πιέσεις.

Οι συγκεκριμένες «πιέσεις» παρατηρούνται σε οικονομίες που εμφανίζουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, πράγμα που αυξάνει τη ζήτηση για προϊόντα, συνεπώς και τις τιμές για δεδομένη προσφορά.

Λόγω των ρυθμών ανάπτυξης δημιουργούνται θέσεις εργασίας και συνεπώς τα ποσοστά της ανεργίας θα έπρεπε να συμπιέζονται προς τα κάτω.

Πότε εμφανίζεται ο «στασιμοπληθωρισμός»

Ο «στασιμοπληθωρισμός» εμφανίζεται όταν το κόστος επένδυσης αυξάνεται, ώστε να διαχέεται στην αγορά, δημιουργώντας πληθωρισμό.

Ταυτόχρονα, αποτρέπει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν περαιτέρω, άρα δεν μεγαλώνει η αύξηση της προσφοράς αγαθών, όπως προβλέπει ο νόμος της προσφοράς.

Σε χειρότερη περίπτωση, αντί για νέες επενδύσεις, οι επιχειρήσεις κλείνουν, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας.

Οι δύο λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν «στασιμοπληθωρισμό»

Σύμφωνα με τις οικονομικές θεωρίες, υπάρχουν δύο λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν στασιμοπληθωρισμό. Και με τους δύο τρόπους αυξάνεται το κόστος της επένδυσης.

Ο πρώτος λόγος είναι η ολιγοπωλιακή ή μονοπωλιακή οργάνωση της οικονομίας, ώστε να έχουν τη δύναμη να επιβάλλουν στην αγορά μεγαλύτερες τιμές, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ανατιμήσεις του πετρελαίου και της ενέργειας, όπως συμβαίνει τώρα με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ο δεύτερος λόγος είναι η αύξηση των μισθών που μπορούν να επιβάλλουν εργατικά συνδικάτα.

Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση, ο στασιμοπληθωρισμός οφείλεται γενικά σε διαστρέβλωση της οικονομίας που επιβάλλεται για ικανοποίηση προσωπικών συμφερόντων.

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Έως στιγμής, μάλλον πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα στασιμοπληθωρισμού

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας, Λουίς ντε Γκίντος, μιλώντας στο συνέδριο «Banking Summit: Ανοίγοντας δρόμο για την ανάπτυξη», ανέφερε πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία φέρνει αβεβαιότητα και θα αυξήσει τον πληθωρισμό στο 5% στην ευρωζώνη το 2022, ενώ η ανάπτυξη θα μειωθεί κατά μισή μονάδα.

Αλλά, είπε, υπάρχει και το λιγότερο αισιόδοξο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο, ο πληθωρισμός ενδέχεται ακόμα και να ξεπεράσει το 7%.

Σημειώνοντας ωστόσο, ότι έως στιγμής μάλλον πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα στασιμοπληθωρισμού.

Στασιμοπληθωρισμός και η πετρελαϊκή κρίση του στις ΗΠΑ

Η πιο σημαντική και γνωστή περίοδος «στασιμοπληθωρισμού» ήταν στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 κατά την περίοδο της «πετρελαϊκής κρίσης». Ο πληθωρισμός είχε φθάσει στο 13,3% το 1980 και η ανεργία στο 10,8 το 1982.