Τα «πάνω-κάτω» στα επιδόματα ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ

Την καταβολή των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων, από τα επιδόματα τέκνων, το επίδομα γέννησης έως τα επιδόματα ανεργίας και τις έκτακτες ενισχύσεις μέσω προπληρωμένης ψηφιακής κάρτας και όχι μέσω του τραπεζικού λογαριασμού, προωθεί η κυβέρνηση.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον κυριακάτικο Τύπο, οι συζητήσεις μεταξύ του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη και των διοικήσεων των ελληνικών τραπεζών βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο, με την κυβέρνηση να επιδιώκει έως το φθινόπωρο να «τρέξει» η διαδικασία, με στόχο να ολοκληρωθεί και εφαρμοστεί το νέο καθεστώς το αργότερο έως το τέλος του έτους.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν διαπιστώσει έλλειψη διαφάνειας στο σημερινό μοντέλο πληρωμής των κοινωνικών επιδομάτων, η οποία διευκολύνει τις αδήλωτες (μαύρες) και σκιώδεις συναλλαγές, όπως χρήση ροζ τηλεφωνικών γραμμών και διαδικτυακό τζόγο.

Με τη μεταρρύθμιση, όπως σημειώνεται, θα βελτιωθεί η διαφάνεια των συναλλαγών που πραγματοποιούνται από δικαιούχους επιδομάτων και θα δοθούν πρόσθετα πλεονεκτήματα στους χρήστες των προπληρωμένων ψηφιακών καρτών.

Η εφαρμογή του νέου συστήματος απαιτεί τη συνεργασία με τα τραπεζικά ιδρύματα, που θα πρέπει να φέρουν εις πέρας το έργο.

Εκτιμάται, ότι οι τράπεζες θα πρέπει να λάβουν ένα ποσό της τάξεως των 10 εκατ. ευρώ, γι’ αυτήν τη συνεργασία κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της μεταρρύθμισης.

Πώς θα λειτουργεί η ψηφιακή κάρτα για τα επιδόματα

Σύμφωνα με πληροφορίες, στις συζητήσεις μεταξύ κυβέρνησης και τραπεζών κυριαρχεί η κατεύθυνση επιλογής του μοντέλου της ψηφιακής κάρτας όπως εφαρμόστηκε στην επιδότηση του fuel pass, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν κάποιες εξαιρέσεις για ομάδες του πληθυσμού που είτε δεν είναι εξοικειωμένες με την τεχνολογία, είτε ανήκουν στην κατηγορία ΑμεΑ.

Πηγές με γνώση των διαβουλεύσεων τονίζουν πως η επιλογή της ψηφιακής κάρτας επιβάλλεται στην παρούσα κατάσταση, δεδομένης της έλλειψης πρώτων υλών στην εφοδιαστική αλυσίδα, γεγονός που έχει περιορίσει τη διακίνηση πλαστικών προϊόντων.

Μια πρόταση που συζητείται, προκειμένου να ξεπεραστεί το εμπόδιο της έλλειψης πλαστικού, σε περίπτωση που η ψηφιακή άυλη κάρτα δεν επιλεγεί, καθώς δεν είναι όλοι εξοικειωμένοι με την ψηφιακή τεχνολογία, είναι η εξής: η χρήση της χρεωστικής κάρτας που έχει σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων πολιτών, με τη διαφορά ότι το επίδομα θα πιστώνεται μεν στον τραπεζικό λογαριασμό, αλλά ως υποκατηγορία και τα χρήματα αυτά δεν θα μπορεί -κατόπιν σχετικής προσαρμογής των συστημάτων των τραπεζών- να τα σηκώνει με τη μορφή μετρητών ο δικαιούχος, είτε μέσω ΑΤΜ, είτε από το γκισέ.

Η χρήση τους θα γίνεται μόνο μέσω της κάρτας και σε συγκεκριμένα καταστήματα, τα οποία θα συνδέονται με τις δαπάνες που θα επιτρέπει η αρχιτεκτονική του επιδόματος.

Μια σημαντική αλλαγή που θα φέρουν οι προπληρωμένες κάρτες θα είναι ότι οι συναλλαγές θα γίνονται σε POS ή με χρήση άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.

Μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών, θα υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο χρήσης των επιδομάτων από τους δικαιούχους.

Η αλλαγή αυτή αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποδέσμευση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους.

Όπως προκύπτει από το σχετικό έγγραφο δεσμεύσεων, το οποίο έχει ενσωματωθεί εγκεκριμένο από την Ε.Ε. πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, «η πλειονότητα των κοινωνικών επιδομάτων θα πρέπει να πληρώνεται μέσω προπληρωμένων καρτών».

Όπως αναφέρεται, το ελληνικό κράτος δαπανά περίπου 3% του ΑΕΠ σε κοινωνικά επιδόματα και επιδόματα ανεργίας και η συντριπτική πλειονότητά τους καταβάλλεται με τη μορφή της κατάθεσης σε λογαριασμό.

Η Ελλάδα, όπως τονίζεται, έχει πολύ μεγάλο κενό στις εισπράξεις του ΦΠΑ, γύρω στο 30%, και για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικότερα η φοροδιαφυγή θα πρέπει να αρχίσουν να καταβάλλονται τα περισσότερα επιδόματα μέσω προπληρωμένων καρτών.

Τι αλλάζει

Ειδικότερα, αναφέρεται ότι η πληρωμή της πλειονότητας των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ και της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) θα γίνεται με προπληρωμένες κάρτες, ενώ σήμερα μόνο το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (πρώην ΚΕΑ) πληρώνεται από τον ΟΠΕΚΑ μέσω κάρτας και ο δικαιούχος μπορεί να κάνει ανάληψη μετρητών μόνο για το μισό ποσό.

Όλα τα υπόλοιπα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και τα επιδόματα ανεργίας της ΔΥΠΑ καταβάλλονται μέσω κατάθεσης σε λογαριασμό του δικαιούχου.

Οι αλλαγές που θα γίνουν έχουν ως εξής:

Θα καθιερωθούν προπληρωμένες ψηφιακές κάρτες και για τα άλλα σημαντικά προνοιακά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, όπως το επίδομα τέκνου και το επίδομα για τη γέννηση.

Θα πληρώνονται με κάρτες τα βασικά επιδόματα ανεργίας της ΔΥΠΑ.

Θα δοθούν κίνητρα για τη χρήση των προπληρωμένων καρτών για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες (όπως οι δαπάνες για τα παιδιά ή για τον τοκετό) και θα απαγορευτούν άλλες δαπάνες, όπως για τζόγο.

Με αυτόν τον τρόπο, η προπληρωμένη κάρτα δεν θα επιτρέπει τη συναλλαγή σε περίπτωση που ο δικαιούχος επιχειρεί να κάνει μια απαγορευμένη δαπάνη.

Ποιες πληρωμές θα ενταχθούν στο νέο μοντέλο

ΟΠΕΚΑ

Επίδομα γέννησης: Επικρατέστερο επίδομα για να μπει στη νέα λειτουργία -δηλαδή την πληρωμή μέσω προπληρωμένης κάρτας- είναι το επίδομα γέννησης των 2.000 ευρώ, που τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιανουάριου του 2020.

Με την κάρτα αυτή, οι δικαιούχοι-μητέρες θα μπορούν να αγοράζουν οποιοδήποτε προϊόν χρειάζονται από οποιοδήποτε κατάστημα της χώρας με βρεφικά ή παιδικά είδη, αλλά δεν θα μπορούν να κάνουν ανάληψη ούτε ενός σεντ από αυτό το επίδομα, καθώς δεν θα αντιστοιχεί σε κάποιο τραπεζικό λογαριασμό τους.

Αντίθετα, με βάση το υφιστάμενο σύστημα, το ποσό των 2.000 ευρώ κατατίθεται σε έναν τραπεζικό λογαριασμό της μητέρας και αυτή μπορεί να κάνει άμεση ανάληψη ακόμα και όλου του ποσού μέσω του ΑΤΜ ή τραπεζικού υποκαταστήματος.

Επίδομα παιδιού (Α21): Χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια από το πρώτο παιδί και το συνολικό ποσό καθορίζεται από τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων και την κατηγορία του οικογενειακού εισοδήματος.

Το ποσό του επιδόματος ανέρχεται σε 70 ή 42 ή 28 ευρώ για κάθε παιδί για το πρώτο και δεύτερο παιδί ανά μήνα, ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, και σε 140 ή 84 ή 56 από το τρίτο και για κάθε επόμενο παιδί ανά μήνα.

Προνοιακά αναπηρικά-διατροφικά επιδόματα: Καταβάλλονται 10 προνοιακά αναπηρικά επιδόματα σε περίπου 163.000 δικαιούχους, μεταξύ άλλων, επίδομα κίνησης, οικονομική ενίσχυση ατόμων με βαριά αναπηρία ή με βαριά νοητική υστέρηση ή κωφών και βαρήκοων ατόμων ή με αναπηρία όρασης κ.ά.

Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων: Χορηγείται σε όσους δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τον απαραίτητο για τη συνταξιοδότηση ασφαλιστικό χρόνο και ανέρχεται σε 360 ευρώ.

Αγροτική Εστία: Πρόγραμμα παροχής χρηματικών βοηθημάτων σε τρίτεκνες και πολύτεκνες αγρότισσες μητέρες, συνταξιούχους ή ασφαλισμένες του e-ΕΦΚΑ (ΟΓΑ).

Το πρόγραμμα αφορά την καταβολή χρηματικού βοηθήματος ύψους 700 ευρώ σε 4.000 τρίτεκνες μητέρες και 1000 ευρώ σε 1000 πολύτεκνες μητέρες.

Επίδομα αναδοχής: Για κάθε παιδί που τοποθετείται σε αναδοχή, χορηγείται στους ανάδοχους γονείς ή στο ίδιο μετά την ενηλικίωσή του οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών διαβίωσης του αναδεχόμενου ατόμου.

Το ποσό που καταβάλλεται ξεκινά από τα 325 ευρώ και κλιμακώνεται στα 375 ευρώ και πάνω για παιδιά με παθήσεις.

Ενίσχυση σε οικογένειες ορεινών και μειονεκτικών περιοχών: Το ποσό ξεκινά από 300 ευρώ και φτάνει έως τα 600 ευρώ και καθορίζεται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων.

Επίδομα στέγασης: Χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια, είναι 70 ευρώ τον μήνα για τον δικαιούχο και προσαυξάνεται κατά 35 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος.

Επίδομα στεγαστικής συνδρομής για τους ανασφάλιστους υπερήλικες: Χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια και αφορά μόνο υπερήλικες άνω των 67 ετών, οι οποίοι είναι ανασφάλιστοι και μισθώνουν κύρια κατοικία.

ΔΥΠΑ

Επίδομα ανεργίας: Διαμορφώνεται από 219 ευρώ έως 438 ευρώ τον μήνα για έως ένα έτος, ανάλογα με το χρονικό διάστημα ασφάλισης του ανέργου και των αποδοχών του.

Ειδικό βοήθημα μετά τη λήξη της τακτικής ανεργίας.

Ειδικό βοήθημα μετά από τρίμηνη παραμονή στο μητρώο ανέργων.

Επίδομα επίσχεσης.

Ειδικό βοήθημα σε αποφυλακισθέντες.

Ειδικό εποχικό βοήθημα.

Βοήθημα μακροχρονίως ανέργων, ύψους 200 ευρώ, για έως 12 μήνες.

Επίδομα αφερεγγυότητας εργοδότη.

Επίδομα διαθεσιμότητας,