Οριοθετούνται για πρώτη φορά οι χρήσεις των ελληνικών θαλασσών (ΧΑΡΤΗΣ)

Η Ελλάδα για πρώτη φορά θεσπίζει σαφές και επίσημο πλαίσιο για τη χρήση των θαλασσών της, με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) που παρουσιάστηκε από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Εξωτερικών.

Πρόκειται για μια ιστορική κίνηση, καθώς αποτυπώνονται σε χάρτη οι ανθρώπινες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται στις θαλάσσιες ζώνες της χώρας, με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, την περιβαλλοντική προστασία, και την αξιοποίηση φυσικών πόρων.

Τι είναι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός;

Ο ΘΧΣ είναι ένα ολιστικό εργαλείο σχεδιασμού, που καθορίζει:

• Τι μπορεί να γίνεται σε κάθε θαλάσσια περιοχή (τουρισμός, ιχθυοκαλλιέργεια, μεταφορές, ενέργεια)
• Πώς συνυπάρχουν οι δραστηριότητες χωρίς συγκρούσεις
• Πώς προστατεύεται το περιβάλλον και η πολιτιστική κληρονομιά (π.χ. ενάλια αρχαία)

Γιατί είναι σημαντικός;

• Οριοθετούνται για πρώτη φορά οι χρήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της χώρας
• Ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις (Οδηγία 2014/89/ΕΕ)
• Αναδεικνύει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου
• Ενισχύει τη γαλάζια οικονομία, την ασφάλεια και τη συνεργασία στη Μεσόγειο

Σε ποιους τομείς εστιάζει:

• Κλιματική ανθεκτικότητα – Θαλάσσια πάρκα
• Ενέργεια – Υπεράκτια αιολικά & φυσικό αέριο
• Πολιτισμός – Ενάλια αρχαιολογία
• Μεταφορές – Ασφαλείς θαλάσσιες οδοί
• Τουρισμός – Βιώσιμη αξιοποίηση
• Ιχθυοκαλλιέργεια – Χωρικός σχεδιασμός
• Διασυνοριακές υποδομές – ΕΕ & γειτονικές χώρες

Τι δείχνει ο χάρτης

Ο ΘΧΣ περιλαμβάνει για πρώτη φορά την αποτύπωση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών με βάση:

• Τις ελληνοϊταλικές και ελληνοαιγυπτιακές συμφωνίες
• Τη μέση γραμμή στις μη οριοθετημένες περιοχές
• Τα όρια που προκύπτουν από τον Ν.4001/2011
• Χωρίς να συνιστά επίσημη οριοθέτηση ΑΟΖ – αλλά επισημαίνει τις θέσεις της χώρας

Γιατί κατατίθεται τώρα ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί έναν Οδικό Χάρτη αξιοποίησης των θαλασσίων πόρων μας. Συνεπώς, η σχεδίασή του αποτέλεσε αντικείμενο μακράς διαβούλευσης με συναρμόδια Υπουργεία, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και με τις τοπικές κοινωνίες. Ο ΘΧΣ αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία, αν συνυπολογιστεί ότι η χώρα μας διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα περισσότερα καταγεγραμμένα νησιά, αναφέρει το ΥΠΕΝ.

Γιατί χωρίστηκε ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός σε 4 χωρικές ενότητες;

Γιατί, με αυτόν τον τρόπο, απεικονίζεται η διοικητική διάρθρωση των αντίστοιχων Περιφερειών. Θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων, όπως συνέβη και με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ δρομολογείται και το 13ο).

Πού δημοσιεύεται ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός; Πώς θα ενημερωθούν οι πολίτες;

Δημοσιεύεται σε ΦΕΚ, όπως προβλέπεται στην Ελλάδα, ενημερώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και αναρτάται στις σχετικές διαδικτυακές πλατφόρμες της. Παράλληλα θα υπάρξουν και δράσεις ενημέρωσης από το ΥΠΕΝ.

Έχει γεωπολιτική σημασία ο ΘΧΣ;

Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθορίστηκε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της Ένωσης και με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ιδίως, δε, με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Όπως τονίζει το ΥΠΕΝ, είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών.

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός υλοποιεί μία σειρά από ευρωπαϊκές στρατηγικές και αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Ακολουθούν σχετικές ερωτήσεις και απαντήσεις από το υπουργείο Εξωτερικών:

Γιατί είναι σημαντική κίνηση η κατάρτιση και η εξειδίκευση και αποτύπωση σε χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού;

Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, (δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες).

Τι αποτυπώνει ο χάρτης;

Οι θαλάσσιες περιοχές που αποτυπώνονται στον χάρτη, συμπεριλαμβάνουν τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ του 1977 και του 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020, ενώ συμπίπτουν με τα όρια που απορρέουν από τον νόμο 4001/2011.

Σε ό,τι αφορά μη οριοθετημένες περιοχές, αποτυπώνεται η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές.

Άρα ο χάρτης αποτυπώνει την ΑΟΖ της Ελλάδας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας (στο Ιόνιο, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο);

Όπως διευκρινίζεται, η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών αναλύουν και οργανώνουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανωτέρω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων.

Συνεπώς, ο χάρτης που αποτυπώνει τον ελληνικό Θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ.

Αποτυπώνει την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια (στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο);

Η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο.

Πώς συνδέεται η κατάρτιση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού με την κυριαρχία και την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων;

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και η εξειδίκευση του με χάρτη αποτελεί αποτύπωση των δραστηριοτήτων σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας – όχι άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. H κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού. Προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν.

Γιατί η κυβέρνηση καταθέτει τώρα τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό;

«Η κυβέρνηση κλείνει εκκρεμότητες του παρελθόντος. Υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη και με ουσιαστικό τρόπο, όχι με επικοινωνιακές φωτοβολίδες» τονίζεται στην ανακοίνωση.

«Η κατάρτιση του ΘΧΣ πιθανόν να προκαλέσει την αντίδραση της Τουρκίας. Άρα εγκαταλείπετε τον ελληνοτουρκικό διάλογο;»

«Το ότι λύνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος δεν σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο» διευκρινίζεται από το ΥΠΕΞ. «Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Η Ελλάδα επιθυμεί θετικό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία και έχει ταχθεί από την αρχή υπέρ της ελληνοτουρκικής συνεννόησης με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία. Εξάλλου, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αφορά μια ουσιαστική υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ε.Ε. που απορρέει από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες και εντάσσεται στο πλαίσιο επίτευξης σειράς  Ευρωπαϊκών Στρατηγικών, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια (EUMSS-EU Maritime Security Strategy)» αναφέρεται.