Λέων ΙΔ’: «Βαρύ» κι αμφιλεγόμενο το όνομα που επέλεξε ο νέος Πάπας - Τι σηματοδοτεί

Ο καπνός έγινε λευκός, το κονκλάβιο ολοκληρώθηκε και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει νέο πνευματικό ηγέτη.

Ο καρδινάλιος Ρόμπερτ Πρέβοστ από το Σικάγο είναι ο πρώτος Πάπας στην ιστορία της Εκκλησίας που προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση, εξέπληξε πολλούς όταν επέλεξε να μην μιλήσει αγγλικά, αλλά ιταλικά και ισπανικά – μια επιλογή με σαφή πολιτισμικό συμβολισμό, καθώς έχει υπηρετήσει επί χρόνια στο Περού και διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τη Λατινική Αμερική.

Αυτό που ίσως προκαλεί ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η επιλογή του ονόματός του: Λέων ΙΔ’. Πρόκειται για ένα όνομα βαθιά ριζωμένο στην ιστορία της παπικής διαδοχής – ένα όνομα με βαρύτητα, συμβολισμούς και πολλές πτυχές: από θεολογική αυθεντία έως διοικητική εξουσία και από μεταρρυθμιστικό ζήλο έως στρατηγική αναγνώριση ισχύος.

Ένα όνομα με ρίζες στον χρόνο

• Ο Λέων Α’ ή «Μέγας» συνάντησε τον Αττίλα το 452 και έσωσε τη Ρώμη από λεηλασία.
• Ο Λέων Γ’ στέφει τον Καρλομάγνο αυτοκράτορα της Δύσης και ενισχύει θεαματικά το κύρος της Αγίας Έδρας.
• Ο Λέων Θ’, μεταρρυθμιστής και Άγιος, ανοίγει τον δρόμο για το Μεγάλο Σχίσμα.
• Αιώνες αργότερα, ο Λέων ΙΓ’, με την εγκύκλιο Rerum Novarum, χαράζει κοινωνικό αποτύπωμα, υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των εργατών.

Ωστόσο, το όνομα «Λέων» φέρει και πιο αμφιλεγόμενες μνήμες.

• Ο Λέων Ι’, μέλος της οικογένειας των Μεδίκων, αφόρισε τον Λούθηρο, εγκαινιάζοντας τη θρησκευτική Ρεφόρμα.
• Ο Λέων ΙΑ’ έμεινε γνωστός ως ο «Πάπας Αστραπή» λόγω της 27ήμερης παποσύνης του.
• Αρκετοί ακόμη, όπως οι Λέων Ε’ και ΣΤ’, παρέμειναν στον παπικό θρόνο για τόσο λίγο που έχουν σχεδόν ξεχαστεί.

Η ονομαστική «πολιτική» πίσω από την επιλογή

Στην Καθολική Εκκλησία, η επιλογή ονόματος δεν είναι απλώς μια προσωπική προτίμηση. Είναι προγραμματική δήλωση. Κάθε Πάπας δηλώνει, με το όνομά του, ποια πορεία προτίθεται να ακολουθήσει, σε ποια ιστορική γραμμή εντάσσεται και ποια θεολογική ή πολιτική «πλατφόρμα» ενστερνίζεται.

Ο Ρόμπερτ Πρέβοστ, επιλέγοντας το όνομα Λέων, φαίνεται να βλέπει την παράδοση όχι ως βάρος, αλλά ως παρακαταθήκη που μπορεί να μεταμορφωθεί σε όραμα. Το όνομα παραπέμπει σε ισχυρούς ηγέτες, σε περιόδους κρίσης και μεταμόρφωσης, σε Πάπες που στάθηκαν καταλύτες – είτε θεσμικά, είτε κοινωνικά, είτε πνευματικά.

Ο πρώτος Αμερικανός – αλλά όχι απαραίτητα ο πιο «αμερικανικός»

Παρά την καταγωγή του, ο Λέων ΙΔ’ δείχνει να αποφεύγει μια αμιγώς αμερικανική ταυτότητα. Το γεγονός ότι επέλεξε να μιλήσει σε άλλες γλώσσες από την πρώτη του εμφάνιση, σε συνδυασμό με τη μακρά ιεραποστολική του δράση εκτός ΗΠΑ, προϊδεάζει για έναν Πάπα που βλέπει τον ρόλο του πέρα από εθνικές ετικέτες. Το μήνυμά του περιλάμβανε λέξεις όπως ειρήνη, συμπερίληψη, ενότητα – λέξεις που ίσως αποκαλύπτουν έναν οικουμενικό Ποντίφικα με γέφυρες προς τον Νότο και τα περιθώρια της Καθολικής Κοινότητας.

Το μέλλον θα δείξει αν ο Λέων ΙΔ’ θα μείνει στην Ιστορία ως Πάπας της υπέρβασης, της συνένωσης, ή της ανανέωσης. Προς το παρόν, το όνομά του αρκεί για να θυμίσει πως κάθε εκλογή Πάπα είναι και μια εκ νέου αφήγηση της παγκόσμιας Καθολικής Εκκλησίας.